Zwyczajowe, używane powszechnie w wielu językach określenie wina, które raczej nie towarzyszy jedzeniu, lecz jest podawane po zakończeniu posiłku lub przy innych okazjach sprzyjających kontemplacji jego walorów.
Termin ten narodził się Włoszech (vino da meditazione(wł.) medytacyjne wino..), gdzie – podobnie jak w innych krajach śródziemnomorskich – winonapój uzyskiwany na drodze całkowitej lub częściowej fer... (...) traktuje się przede wszystkim jako napój podawany do posiłków. W ten sposób wyróżniano trunki wyłamujące się z utylitarno-gastronomicznego schematu.
Często traktuje się tak wina, które trudno komponują się z potrawami – są zbyt ekstraktywne, nadmiernie aromatyczne, za mocne albo (najczęściej) za słodkiewino o dużej zawartości cukru naturalnego lub dodanego.. czy po prostu za drogie. Także wina, które z różnych powodów uznaje się za godne samodzielnej degustacji, na przykład stare, sławne roczniki, wina rzadkie lub w jakiś sposób ekstrawaganckie. Jednak wino może być uznane za „medytacyjne”, jeśli wyrasta ponad przeciętność i poza dostarczeniem przyjemności zmysłowych jest na tyle ciekawe, złożone i długie, aby mogło stać się przedmiotem przemyśleń i rozmowy. Tradycyjnie „wina medytacyjne” podaje się samotnie lub do prostych przekąsek, które nie zdominują ich bukietu i smaku (np. niektóre sery, orzechy, herbatniki).
