Wielu z nas wręcz nie wyobraża sobie bez niej życia. Inni może i sobie je wyobrażają, ale szczerze przyznają, że nie miałoby ono wielkiego sensu. Tylko bardzo nieliczne grono pozostało obojętne na jej urok i czar.
Swoim upojnym aromatem zjednała sobie ludzi w różnych zakamarkach naszego globu, bez względu na różnice polityczne, religijne czy społeczne, a nietuzinkowym smakiem podbiła serca ogromnej rzeszy wielbicieli, stając się nieodzownym elementem życia codziennego. Mowa naturalnie o kawie, napoju na wskroś niepospolitym i o wielkiej sile rażenia, czego dowodem może być fakt, iż swego czasu dość radykalnie odmienił kulturę wielu krajów.
Ogromna liczba mieszkańców współczesnego świata każdy poranek rozpoczyna od filiżanki aromatycznej kawy, ale gdy na wpół przytomni oddajemy się rutynowej czynności jej przyrządzania, nie bardzo zastanawiamy się jakim cudem, zaledwie w ciągu kilku stuleci owoc znany wcześniej nielicznym plemionom w Etiopii, podbił praktycznie cały cywilizowany świat. Zapewne tylko niewielka grupa codziennych konsumentów czarnego napoju kojarzy go i miejsca, w których tradycyjnie był spożywany czyli kawiarnie, z narodzinami angielskiej giełdy, największego towarzystwa ubezpieczeniowego Lloyd’s of London czy wybuchem rewolucji francuskiej. Teraz mamy doskonałą szansę na usystematyzowanie sobie posiadanej zazwyczaj dość luźnej wiedzy na temat owoców kawowca, sposobów przyrządzania z jego ziaren naparu oraz roli kawy w kulturze zarówno wschodniego jak i zachodniego świata.
Ta nie do przegapienia okazja pojawiła się za sprawą eseju słoweńskiego antropologa Božidara Jezernika o bardzo bezpośrednim tytule Kawa. Autor bierze „kawę pod lupę” i bardzo skrupulatnie analizuje jej zwycięski przemarsz przez świat, w którym żadne przeszkody – czy to geograficzne, polityczne czy religijne – nie były na tyle potężne, by ich nie mogła pokonać. Uzmysławia czytelnikowi jeden z najbardzeiej interesujących faktów związanych z historią kawy, a mianowicie że wszędzie, gdzie zaczynano ją pić, wzniecała prawdziwą rewolucję. Za sprawą barwnie naszkicowanego tła historycznego Jezernik dowodzi, że jest najbardziej radykalna ze wszystkich napojów, ponieważ zawsze za jej przyczyną ludzie zaczynają myśleć. Przedstawia rozmaite czynniki społeczne i kulturowe kształtujące wizerunek czarnego napoju stosownie do preferencji i potrzeb konsumentów. Najwyraźniej świat go potrzebuje, ale z pewnością potrzebował też tego kompetentnego eseju rzetelnie przedsawiającego historię najbardziej frapującego napoju świata. Przekona o fenomenie kawy każdego, nawet tego nie należącego do grona jej entuzjastów, chociaż istnienie takich jednostek najbardziej zagorzałym kawoszom bardzo trudno przyjąć do wiadomości.
Kawa
Božidar Jezernik
Wydawnictwo Czarne
Wołowiec, 2011
Cena: 39,90 zł
