Wachau

Stolica winiarska – Dürnstein; nasłonecznienie – około 1830 tys. h/rocznie; średnia temperatura roczna – 10,3°C (sierpnia – 32°C; stycznia – -13°C); średnia opadów rocznych – około 594 ml/m2, gleby – bardzo zróżnicowane, nad rzeką lessowe i piaszczyste, wyżej, dalej od brzegu – pierwszorzędowe (paleozoiczne) gleby kamieniste: gnejsowe, granitowe i mikowo-łupkowe. Powierzchnia winnic – około 1,5 tys. ha; struktura produkcji – 90% przypada na wina białe; najpopularniejsze odmiany winogron – białe: grüner veltlineraustriacka, najpopularniejsza w tym kraju odmiana białych w... (...) (około 57% upraw), müller-thurgau (około 13%), rieslingbiała odmiana winogron uważana za jedną z najlepszych i n... (około 10%), neuburger (około 6%), welschriesling, weissburgunder, chardonnayfrancuska odmian białych winogron, jedna z najbardziej rozp... (zwana tutaj także feinburgunder(aut.) nazwa odmiany chardonnay używana w okręgu Wachau..), muskateller; czerwone: zweigelt (około 6% upraw), sankt laurentaustriacka odmiana czerwonych winogron uprawianych także w ..., blauer portugieser. Liczba producentów/plantatorów – około 6,5 tys.; liczba firm winiarskich – około 109; producenci – Alzinger, Bäuerl, Dinstlgut Loiben, Donabaum, Franz Prager, Franz Hitzberger, Franz Xaver Pichler, Freie Weingärtner Wachauokręg winiarski w Dolnej Austrii (Niederösterreich), leż... (...), Hirtzberger, Högl, Holzapfel, Hutter, Jäger, Josef Jamek, Knoll, Lagler, Leberzipf, Lehensteiner, Mazza, Mittelbach, Nikolaihoffirma winiarska z siedzibą w Mautern, producent wina z okr... (...), Pichler (Franz und Maria Pichler), Pichler (Franz Xaver Pichler), Pichler (Rudi Pichler), Prager, Schmelz, Schmidl, Schneeweiss, Karl Stierschneider, Paul Stierschneider. Organizacje regionalne – Vinea Wachau Nobilis Districtusniezależna organizacja winiarska działająca od roku 1983 ... (...). Wachau jest wpisane przez UNESCO na Listę Światowego Dziedzictwa Kultury.

GŁÓWNE GMINY WINIARSKIE: Dürnstein, Joching, Loiben, Mautern, Melk, Sankt-Michael, Spitz, Weissenkirchen, Unterloiben.

RIEDEN: na północnym brzegu Dunaju – Achleiten, Achspoint, Altau, Angern, Au¬lei¬then, Azberg, Bachsatz, Bärleiten, Biern, Bockfüssl, Brandstatt, Breitel, Bruck, Burgstall, Buschen¬berg, Donaupoint, Eichberg, Frauengarten, Frauengartenweingarten, Freal, Gründen, Hartberg, Heizen¬leithen, Herstell, Himmelreich, Hinter der Burg, Hinterkirchen, Hinterseiber, Hoch¬¬rain, Hochstrasser, Höhereck, Hollerin, Jochinger, Kaiserberg, Kalkofen, Kellerberg, Kirchberg, Klaus, Kloster-Mitterfeldsatz, Kollmitz, Kollmütz, Kreutles, Küss den Pfennig, Langenzügen, Lichten¬stein, Lichtgartl, Liebenberg, Loibenberg (Loiben Berg), Marienfeld, Mühlberg, Mühlpoint, Oberhauser, Obersätzen, Offenberg, Pfaffenthal, Pichlpoint, Postaller, Pöttinger, Rauheneck, Ritzling, Rotes Tor, Rothenberg, Rothenhof, Schön, Schreiberberg, Schütt, Setzberg, Singerriedel, Sonnleiten, Stein am Rain, Steinborz, Steinertal, Steinriegl, Süssenberg, Tausendeimmerberg, Untersätzen, Vogelleithen, Vogelsang, Vorderseiber, Weitenberg, Wunderberg, Zornberg, Zweikreuzgarten, Zwerithaler; na południowym (prawym) brzegu Dunaju – Alte Point, Buchental, Burggarten, Donauleiten, Frauenpoint, Frauenweingärten, Holzapfel Feld, Johannserberg, Kellerweingärten, Kiernberg, Kirschböck, Kreuzberg, Poigen, Pointe, Scheibental, Silberbühel, Steiger, Strudel, Süssenberg, Trauntal, Vom Stein, Weingebirge, Zaum.

CHARAKTERYSTYKA. Okręg Wachau, choć niewielki, należy do najznamienitszych miejsc uprawy białych odmian winnej latorośli w Austrii i na świecie. Słynie z rieslingów, które zalicza się do najlepszych na świecie. Z Wachau wywodzi się również – jak utrzymują Austriacy – ta odmiana winogron, która bierze nazwę od rzeczki Rizlingbach wpadającej do Dunaju w pobliżu miejscowości Spitz. Jeśli nawet tak było, to faktem jest także, że ta odmiana rozprzestrzeniła się w Austrii dopiero po II wojnie światowej.

Jednym z czynników znacząco wpływających na jakość win jest klimat. Na tereny uprawowe tłoczone są latem i jesienią, poprzez wąską dolinę Dunaju masy ciepłego powietrza z wschodu, znad Niziny Panońskiej, a układające się wzdłuż rzeki wzniesienia hamują napływ chłodnego powietrza z północy i zachodu i tylko gdzieniegdzie, jak naturalne okna, przepuszczają chłodniejsze podmuchy.

Taka wymiana ciepłych i zimnych mas powietrza, powodująca m.in. spore różnice temperatur pomiędzy nocą i dniem, sprawia, że owoce dojrzewają wolniej, spokojnie uzyskując odpowiedni poziom słodyczy jesienią. Umożliwia to wyrób bardzo świeżych, aromatycznych win, charakteryzujących się potężnymi, skoncentrowanymi zapachami owocowymi. W smaku są delikatne i wytrawneokreślenie wina, w którym, teoretycznie, cały cukier na d..., z doskonałym poziomem kwasowości oraz wyraźnymi nutkami mineralnymi. Wiele trafia na rynek jako produkty młode, ale spora część nadaje się do długiego, wieloletniego dojrzewania w butelkach.

Główną odmianą okręgu jest grüner veltliner. Najlepsze, aromatyczne i złożone wina, zdolne do długiego leżakowania, otrzymuje się z krzewów 20- i 30-letnich. Na perły okręgu wyrosły wina ze szczepu riesling, uzyskujące tu niebywałą delikatność i elegancję. Dodatkami pozostają odmiany muskateller, pinot blanc, chardonnay i müller-thurgau.
W okręgu Wachau wyróżnia się często dwa nieco odmienne rejony upraw. Pierwszy, który kończy się na malowniczej miejscowości Dürnstein – łagodniej ukształtowany i bardziej poddający się klimatycznym wpływom kontynentalnym znad Niziny Panońskiej, oraz drugi, ciągnący się od Dürnstein przez Oberloiben i Unterloiben w kierunku na Spitz, położony nieco wyżej, gdzie uprawy tarasowe są koniecznością, a wina delikatniejsze i bardziej wyrafinowane. Część upraw znajduje się po południowej – jak się często żartuje – złej stronie rzeki, głównie wokół miasteczka Mautern.

Fantastyczne wina z Wachau to zasługa kilku ludzi, którzy po wojnie nie ulegli modzie produkcji, eksportowanych luzem głównie do Niemiec, tanich, słodkawych win. Pionierzy tutejszego winiarstwa już w latach 50. XX w. dostrzegli debilizm takiego myślenia i – walcząc z wiatrakami – zaczęli produkować wysokiej jakości białe wina wytrawne. Do grupy wizjonerów należeli Josef Jamek, Franz Prager, Franz Hitzberger i Wilhelm Schwenger (z Freie Weingärtner Wachau).
W roku 1983 stworzyli oni organizację pod nazwą Vinea Wachau Nobilis Districtus, która zajęła się – zanim jeszcze, po skandalu z 1985 r., władze wprowadziły nowe prawo winiarskie – opracowaniem specjalnych, jakościowych regulacji dla tego okręgu. Dziś organizacja zrzesza 85% producentów z Wachau, a stworzona przez pionierów klasyfikacja jakościowa została uznana w nowym prawie winiarskim Austrii.

KLASYFIKACJA WIN. Na obszarze okręgu Wachau związek tutejszych winiarzy o nazwie Vinea Wachau Nobilis Districtus – za zgodą austriackich władz winiarskich – wprowadził własne, uzupełniające ogólną klasyfikację oznaczenia, dodatkowo określające jakość win. Wina – których nie wolno szaptalizować – podzielono na trzy grupy: Steinfeder(aut.) gatunek trawy (łac. – Stipa pennata) porastającej... (...) – lekkie, młode wina do szybkiej konsumpcji; wyrabia się je z moszczu o wadze 15–17° KMW, co daje moc 10–10,7%; Federspiel(aut.) polowanie z sokołem, dość popularny sport w Dolnej... (...) – wina wyrabiane z moszczu o wadze 17–18,2° KMW, co daje moc do 12%; oraz Smaragd (Emerald)(aut.) szmaragd. Gatunek zielono zabarwionej jaszczurki (ła... (...) – wina wyrabiane tylko w najlepszych latach z moszczy o wadze powyżej 18,2° KMW. Te ostatnie określa się mianem „królewskich win z Wachau”, mogą one leżakować nawet do 30 lat.

HISTORIA. Wachau to także okręg o największych tradycjach winiarskich Austrii. Osada z czasów celtyckich rozbłysła w okresie panowania rzymskiego i później, w czasie panowania Karolingów. Zabytki z czasów italskich, szczególnie w postaci starych piwnic, widać w wielu miejscach. Wachau to także miejsce działalności św. Seweryna z Mautern (Nikolaihof).
Sama nazwa wywodzi się czasów słowiańskich i pierwotnie była to Wachawa (łac. Vachovia). Uprawa winorośli na większą skalę datuje się od około IX w. W tamtym czasie wybudowano wiele istniejących i wykorzystywanych do dziś nadrzecznych tarasów. Szerokość niektórych z nich, z uwagi na strome zbocza, umożliwia prowadzenie zaledwie jednego lub dwóch rzędów winorośli. Ich uprawa zawsze była wyzwaniem i wymagała wielkich nakładów pracy.