Z winami chorwackimi kłopot mają i sami Chorwaci, i reszta świata. Kłopot Chorwatów polega przede wszystkim na tym, że robią ich zbyt mało (a połączone siły ludu chorwackiego i polsko-niemieckiej turystyki potrafią latem wysuszyć najpokaźniejsze rezerwy). Kłopot reszty świata wiąże się z tym, że eksportowe wina chorwackie, pewnie właśnie ze względu na potężny popyt wewnętrzny, bywają zbyt drogie w relacji do swojej przeciętnej jakości.
Wprowadzenie
Z wyjątkiem może Mike’a Grgicha, który zasłużoną sławę zdobył w kalifornijskiej Napa Valley, i może jeszcze Vlado Krauthakera z Kutjeva, nie ma tu dziś gwiazd światowego formatu – jest za to, szczególnie w regionie kontynentalnym – sporo win bardzo przyzwoitych, w nieprzyzwoicie wysokich cenach.
Historia winiarstwa chorwackiego sięga – ostrożnie rzecz biorąc – co najmniej IV wieku przed Chrystusem, kiedy wybrzeże Dalmacji zasiedlili greccy osadnicy, a swój rozwój zawdzięcza kolejnym stuleciom pod panowaniem Rzymu. Okres rządów otomańskich (XV–XVIII w.) nie sprzyjał tu co prawda rozwojowi winiarskich inwestycji, jednak także nie był dla miejscowych winiarzy całkowitą katastrofą – winorośl bez przeszkód uprawiano na potrzeby klasztorów chrześcijańskich. Ponowny okres wzrostu zainteresowania winem przypadł na czas imperium habsburskiego i trwał właściwie do końca XIX wieku, kiedy to Chorwację, nieco później niż Zachodnią Europę, dotknęła klęska filoksery. Wielu winiarzy wyruszyło wówczas szukać szczęścia za oceanem. Po wojnach światowych winiarstwo chorwackie podzieliło los całego bloku socjalistycznego – powstały potężne spółdzielnie nastawione na tanią, masową produkcję. Jeśli dziś Chorwacja jest wciąż jeszcze kilka kroków za Węgrami, Słowenią czy nawet Bułgarią, to przez długie lata krwawego rozpadu Jugosławii (1991–1999), zbierającego żniwo nie tylko w winogradach, ale i w domach winiarzy.
Regiony winiarskie Chorwacji
Pod względem winiarskim istnieją właściwie trzy Chorwacje.
Najbardziej interesująca i obiecująca jest Chorwacja Kontynentalna (Kontynentalna Hrvatska), rozciągnięta mniej więcej od północnej granicy z Bośnią po rzekę Drawa. Znajdziemy tu kilka podregionów, z których najważniejszy i zapamiętania godny to Slawonia. Powstają tu niemal wyłącznie wina białe (90%), co drugie z nich zaś zrobione jest w stu procentach z graševiny, czyli welschrieslinga, i jest to (z wyjątkiem drobnych lokacji węgiersko-austriackich) najznakomitsze wcielenie, tej – zwykle traktowanej protekcjonalnie – odmiany. Niemniej interesujące wina produkuje się tutaj z traminaca (traminer), szczególnie w wersji ściśle wytrawnej. Drobny ułamek win czerwonych to przede wszystkim wina odmianowe ze szczepu frankovka (blaufränkisch), porównywalne – choć zwykle droższe – z pobliskim węgierskim kékfrankosem. Pod wieloma względami – i z oczywistych historycznie powodów – winiarstwo tej części Chorwacji zbliżone jest do tradycji austro-węgierskiej.
Druga w kolejności jest Istria. Właściwie stanowi ona podregion potężnej Chorwacji Nadmorskiej (Primorska Hrvatska), lecz wypada ją wyróżnić przez wzgląd na własną i nieporównywalną z podregionami dalmatyńskimi specyfikę związaną z historycznym wpływem Wenecji. Słynie z miłych, kwiatowo-migdałowych białych win z miejscowej odmiany malvazija istarska, po czerwonej zaś stronie znajdziemy odmiany bordoskie oraz – również lokalny – teran, bardzo blisko spokrewniony (lub nawet tożsamy) z włosko-słoweńskim refosco.
Wreszcie Dalmacja, a właściwie trzy kolejno rozlokowane podregiony dalmackie: Dalmacja Północna, Pogórze Dalmackie i Dalmacja Środkowo-Południowa. Tu przeważają wina czerwone, zaś prym wiedzie plavac mali – odmiana, która mogła mieć swoje pięć minut, kiedy chorwackim producentom prawie udało się utożsamić ją z amerykańskim zinfandelem (nazwa „Zinfandel” na krótko zagościła nawet na chorwackich etykietach). Powstają z niej wina ciężkawe, mocno alkoholowe, w typie głęboko już śródziemnomorskim, w przeważającej liczbie co najwyżej przeciętne. Zagłębiem plavaca jest zielony półwysep Pelješac – znajdziemy tu najważniejsze dla tej odmiany mikroskopijne crus: Dingač i Postup.
Nieco inaczej – i trochę mniej racjonalnie – wygląda podział winiarsko-administracyjny wprowadzony już po wejściu Chorwacji (2013) do Unii Europejskiej. Wyróżniono bowiem trzy oddzielne regiony wraz z podregionami, a to: Chorwację Kontynentalną Wschodnią (podregion Dunajski i Slawoński), Chorwację Kontynentalną Zachodnią (Moslavina, Prigorje, Bilogora, Zagorje, Međjimurje, Plešivica, Pokuplje) oraz Chorwację Nadmorską (Istria, Wybrzeże Chorwackie, Północna Dalmacja, Pogórze Dalmackie, Środkowa i Południowa Dalmacja).
