Fakt, że Grecja jest krajem śródziemnomorskim, leżącym między Europą i Azją, miał duży wpływ na kształtowanie się greckiej kuchni. W zależności od regionu odnajdziemy tu różnorodne menu. Bez względu na to, czy będziemy na półwyspie, czy na jednej z wysp, dania będą ciekawe i aromatyczne.
Podróżując po kraju, trzeba podjąć wyzwanie odkrywania regionalnych specjałów. Doświadczyć unikalnego smaku oliwy, wyjątkowych serów, wspaniałych wędlin, ryb, świeżych warzyw, miodu i pysznego chleba. Fundamentem kuchni jest tu oliwa, stosowana w niewyobrażalnych dla nas ilościach. Wykorzystywana do smażenia, stanowi także składnik sosów i sałatek. Równie znakomicie komponuje się ze świeżo pieczonym chlebem.
Z pewnością warto też skosztować regionalnych serów. Nie tylko znanej na całym świecie fety, podstawowego składnika horiatiki (greckiej sałatki), ale również anthcrtyro, galotyri, misithra czy pikantnego cretan gruyère. Niektóre z nich znaleźć można w całym kraju, inne są produktami lokalnymi. To nie tylko wspaniałe składniki innych posiłków, ale mogą być daniem samym w sobie. Można je spożywać na surowo albo pieczone czy smażone – wówczas rozpływają się w ustach.
Grecka kuchnia nie istniałaby bez czosnku, cebuli i świeżych warzyw. Dania nabierają charakterystycznego aromatu dzięki powszechnemu używaniu ziół. Głównie rigani (oregano) oraz stosowanych z umiarem rozmarynu, szałwii, koperku, pietruszki, liści laurowych i tymianku, wykorzystywanego w niektórych potrawach mięsnych oraz do aromatyzowania oliwy i miodu.
Grecy nie tłumią smaku potraw przyprawami, ale wydobywają naturalny aromat składników, wykorzystując do jego wzbogacania głównie sól morską, która podkreśla smak mięsa, ryb i warzyw, oraz czarny pieprz. Goździki, sezam i cynamon stosowane są jako dodatek do pieczywa oraz słodyczy.
Grecy osiągnęli mistrzostwo w przyrządzaniu ryb i owoców morza. Są one podstawową częścią tamtejszej diety. Można znaleźć tu wiele nieznanych nam gatunków ryb. Świeże, zarówno z rusztu, jak i smażone, smakują wyśmienicie. Nawet jeśli nie przepada się za anchois, warto spróbować małych sardynek podawanych na słono lub w oliwie z dodatkiem cytryny. Ciekawą potrawą jest też tradycyjna zupa rybna kakawia, która niepowtarzalny smak zawdzięcza różnego rodzaju świeżym małym rybom gotowanym w niewielkiej ilości wody z pomidorami i cebulą, doprawionymi jedynie solą, pieprzem, sokiem z cytryny i oliwą. Warto posmakować jej w kilku regionach, gdyż przyrządzana jest na co najmniej 30 sposobów.
Mnogość i różnorodność
Tradycyjny grecki posiłek spożywany jest w formie biesiady i nie może obejść się bez mezedes – przekąsek różniących się w zależności od regionu. Towarzyszy im prawie zawsze ouzo. Nad morzem można liczyć na owoce morza, w górach znajdziemy sery, a nawet grasicę baranią. Zadaniem mezedes jest pobudzenie apetytu. Do najbardziej popularnych przekąsek należą smażone bakłażany, kabaczki, zielona papryka, faszerowane liście winogron – dolmades oraz skordalia – pasta czosnkowo-fasolowa do pieczywa. Popularne są również grillowane ośmiornice, keftedes – małe klopsiki mięsne przyprawione miętą i cebulą, smażone w głębokim tłuszczu, horta i saganaki – ser z rusztu lub smażony. Polecam podpiekany ser feta obtoczony w oregano z małą ilością pieprzu lub w papryce podpieczony na brązowo. Rozmaitym przystawkom towarzyszą różnego rodzaju sosy. Najbardziej znany to cacyki (tzatziki) – zrobiony z jogurtu, czosnku i świeżego ogórka.
Zupy i mięsa
Kuchnia grecka jest, często słusznie, uważana za kuchnię wegetariańską. Jednak mimo iż mięso spożywane jest tu w małych ilościach, dania mięsne odznaczają się również znakomitym smakiem i aromatem. Do najczęściej używanych mięs trzeba zaliczyć przede wszystkim jagnięcinę i baraninę, a także koźlinę i wołowinę. Jednak nawet w daniach mięsnych warzywa są wszechobecne. Popularnym daniem mięsnym jest cielęcina z ziemniakami oraz musaka na bazie bakłażanów, mięsa mielonego, pomidorów i sera, zapieczona z beszamelem.
Podróż kulinarna po Grecji nie może się obyć bez skosztowania pożywnej greckiej zupy przygotowywanej z sycących składników, jak groch, soczewica, fasola i mięsa. Najpopularniejsza to fasolada – zupa szparagowa, i krestosupa na bazie wołowiny.
Tradycyjny grecki posiłek kończy się świeżymi owocami. Wygrzane w południowym słońcu pomarańcze, melony, arbuzy czy figi to doskonały deser. Jeśli jednak ktoś poszukuje słodszych doznań, może się skusić na baklawę, czyli połączenie ciasta filo z mieszanką migdałów, orzechów, cynamonu, goździków i miodu. Bardzo smaczny jest również jogurt, zwłaszcza z koziego mleka, z kandyzowanymi owocami albo orzechami i miodem.
Nie bez powodu grecką kuchnię uznaje się za jedną z najzdrowszych na świecie. Dla kulinarnych doznań z pewnością warto tu wracać. A gdy zabraknie nam koniecznej dawki promieni słonecznych w środku zimy, postarajmy się we własnej kuchni wykorzystać bogactwo, jakie proponuje kulinarna Grecja. Pomogą nam w tym dźwięki greckiej muzyki…
Fasolia salata
• 0,5 kg małej fasolki
• 1 średnia czerwona cebula
• 2 szalotki lub średnia cebula
• 1 zielona papryka
• 2 łyżki natki pietruszki
• 2 łyżki siekanego koperku
Sos
• 1/3 szklanki oliwy z oliwek
• 1/4 szklanki octu winnego
• sól, pieprz
Fasolkę ugotować do miękkości, odcedzić i ostudzić. Pozostałe warzywa drobno posiekać. W głębokiej misce wymieszać fasolę i pozostałe składniki, połączyć z sosem. Odstawić na kilka godzin w chłodne miejsce.
Keftedakia
klopsiki wołowe
• 2 małe cebule
• 2 łyżki masła
• 0,5 kg mięsa wołowego lub cielęciny
• 1/2 szklanki bułki tartej
• łyżeczka soli
• 1/4 szklanki mleka
• 1/4 łyżeczki pieprzu
• 1 jajko
• pęczek natki pietruszki
• 4 łyżki białego lub czerwonego wina
• oliwa do smażenia
• (ewentualnie 2 ząbki czosnku)
Drobno posiekaną cebulę podsmażyć na maśle do miękkości. Poszatkować drobno natkę pietruszki. W naczyniu wymieszać mięso, podsmażoną cebulę, bułkę tartą, mleko, sól, pieprz, natkę pietruszki i lekko roztrzepane jajko. Wyrobić na jednolitą masę i formować kulki o średnicy ok. 3 cm. Klopsiki smażyć na dużej patelni na rozgrzanej oliwie, tak by były brązowe ze wszystkich stron. Na usmażone klopsiki wlać winonapój uzyskiwany na drodze całkowitej lub częściowej fer... (...) i trzymać w cieple kilka minut.
Podawać na gorąco jako przekąski. Dodatkiem mogą być domowej roboty chipsy z pieczonych ziemniaków.
