Statystyki donoszą, że przed wojną pijano w Polsce dziewięciokrotnie mniej alkoholu per capita, ale oficjalny litr był podparty kilkoma nielegalnymi, zatem nasze nawyki nie zmieniły się tak drastycznie.
Dane te przynosi Kuchnia dwudziestolecia Agnieszki Jeż – wnikliwa analiza kuchni i stołu naszych dziadków, poparta licznymi cytatami z prasy codziennej i książek kucharskich, jak choćby ten, zaczerpnięty z M. Disslowej: „Wołowiny zjada się w miasteczkach szczególnie więcej niż razem wziętych: wieprzowiny, cielęciny i baraniny” (dziś siedmiokrotnie mniej niż wieprzowiny!). Przedwojenna Polska to prawdziwy tygiel narodów – przenikanie się tradycji kresowych, niemieckich, śląskich czy żydowskich było widoczne na talerzach. Różne było też gotowanie ziemiańskie, zanurzone jeszcze w XIX-wiecznej tradycji, niż np. biedniejsze, choć wciąż aspirujące do miana kuchni obfitej menu drobnej inteligencji pracującej. Wraz z autorką zaglądamy na targowiska, gdzie spod budek z mięsem wyskakują szczury i do eleganckich hal targowych, w których handluje się na marmurach. Dotykamy tematów trudnych: głodu, bojkotu żydowskich sklepików czy drożyzny doby wielkiego kryzysu. Autorka przytacza fakty, ceny, przepisy, prowadzi czytelnika do restauracji i tanich jadłodajni od Gdyni po Berdyczów. Nie brak tu również kawiarnianych anegdot. Cytowany w książce Antoni Słonimski opowiada jak Marszałek Piłsudski został zrugany przez kelnera za zapalenie papierosa w nieodpowiednim miejscu: „Wieniawa i Sławek zjeżyli się gniewnie, ale Piłsudski szybko zgasił papierosa. (…) nie bez melancholii myślę sobie: nie ma już dzisiaj takich kelnerów”.
Kuchnia dwudziestolecia także nastraja nieco melancholijnie. Warszawa z zamieszczonych w książce zdjęć została zmieciona z powierzchni ziemi, zniknęły barwne mniejszości i ziemiańskie nawyki. By na chwilę przywrócić tamten utracony świat, zarezerwujcie sobie kilka wieczorów na podróż w czasie z tą arcyciekawą lekturą.
Kuchnia dwudziestolecia. Co i jak jadano
Agnieszka Jeż
Wydawnictwo RM, Warszawa 2016
Cena: 29,90 zł
