W Armenii odnaleziono najstarszą instalację do produkcji wina – ogłosił na początku roku Instytut Archeologii Uniwersytetu Kalifornijskiego.
Zestaw specjalnie do tego celu wykonanych naczyń i basenów z gliny jest prototypem wszystkich współczesnych winiarni. Po kilku naprawach mógłby posłużyć do wyrobu wina i dziś.
Urządzenie to – o 1000 lat starsze od dotychczas znanych – jest dowodem na to, że robiono winonapój uzyskiwany na drodze całkowitej lub częściowej fer... (...) w najbardziej medialnej cywilizacji świata, czyli w Egipcie. Jest też o tyle samo młodsze od wielu mniej spektakularnych, pośrednich dowodów na wytwarzanie i przechowywanie winasposób przetrzymywania zabutelkowanego wina. Ma zasadniczy ... (...) na terenie Bliskiego Wschodu, w obrębie tak zwanego „żyznego półksiężyca”.
Znaleziska z Egiptu sięgają początków istnienia tego państwa. W grobowcu pierwszego faraona Górnego Egiptu Skorpiona I (ok. 3150 r. p.n.e.), wśród licznych darów przeznaczonych na potrzeby króla w zaświatach, były naczynia ceramiczne zawierające ślady po winie. Na ich dnach zalegały pestki i skórki winogron, niekiedy nawet zasuszony miąższ, a na ściankach występował osad zawierający kwas winowy.
Znalezisk z Bliskiego Wschodu jest więcej, są starsze, ale bardziej rozproszone i fragmentaryczne. To części naczyń ceramicznych z nalotem na ściankach, w których wykryto obecność kwasu winowego. Winnica z Armenii jest wyjątkowa, ponieważ zawiera zestaw urządzeń składający się na pełne wyposażenie zakładu produkującego wino – co roku i na stosunkowo dużą skalę. Datowana jest na około 4100–4000 r. p.n.e. Odnaleziono ją ukrytą i zasypaną ziemią w jaskini Areni-1, u podnóża Małego Kaukazu, blisko zachodniego krańca gór Zagros.
W jaskini archeolodzy natrafili na płytki gliniany basen służący do ugniatania gron. Obok znaleziono wkopane w ziemię głębokie naczynia, które gromadziły wyciśnięty sok. Niektóre z takich starożytnych kadzi fermentacyjnych mogły pomieścić nawet 60 litrów wina. Na ich dnie wciąż zalegały nasiona oraz zasuszone owoce Vitis vinifera(łac.) winorośl winorodna; nazwa botaniczna: Vitis vinifer... (...). W pobliżu odsłonięto części mniejszych naczyń ceramicznych z osadem pozostałym po wypełniającym je winie. Podobne instalacje funkcjonowały w rejonie Morza Śródziemnego aż do XIX wieku naszej ery (sic!). Grona ugniatano bosymi stopami, tak by nie rozgnieść pestek, które zawierają gorzkie olejki.
Znaleziska z jaskini Areni-1 nie pozostawiają wątpliwości co do obecności i przetwarzania winogron oraz produkcji wina między innymi dlatego, że poddane zostały nowoczesnym analizom chemicznym. Dotychczas podczas badań w laboratorium szukano na ściankach starożytnych naczyń śladów kwasu winowego. W tym przypadku przeanalizowano skład osadów także pod kątem występowania w nim malvidinu, czyli pigmentu występującego w czerwonych winogronach. Jego stężenie jest odpowiedzialne za intensywność czerwonego koloru w owocach Vitis vinifiera, a także za graniczące z niemożliwością usunięcie czerwonych plam po winie z tkanin. Metoda ta, przetestowana na tym stanowisku, gdzie zostały odnalezione oczywiste dowody w postaci pestek i zasuszonych owoców, będzie wykorzystana do badania innych, drobniejszych znalezisk.
Według Biblii arka Noego miała osiąść na szczycie góry Ararat, dobrze widocznej z Erewania, stolicy Armenii. Na jej zboczach zaczął on uprawiać winoroślVitis vinifera.. i produkować z niej wino. Teraz posiadamy także materialne dowody na istnienie w tym rejonie winogrodnictwa.
Co interesujące, znajdująca się w pobliżu jaskini niewielka wioska wciąż słynie w okolicy z produkcji wina.
Łukasz Wojnarowicz
