Rioja

    La Riojahiszp. czer. DOCa z regionu Rioja, prod. z wszystkich czerw.... (...) – Hiszpania – reg. winiarski w pn.-środ. Hiszpanii, ciągnący się pasem o dł. 100 km i szer. 40 km w dolinie rzeki Ebro i jej 7 dopływów, w tym Río Oja (dopływ rzeki Tirón, wpad. do Ebro), od którego wziął nazwę cały region leżący w prowincjach La RiojaLa Rioja – Hiszpania – reg. winiarski w pn.-środ. Hiszp..., NavarraRegion winiarski w północno-wschodniej Hiszpanii, leżąc... i Álava (w reg. Paíshistoryczna odmiana południowoamerykańska, „koń” poci... (...) Vasco – Kraj Basków), ograniczony od pd. wzniesieniami Sierra Demanda, a od pn. Sierra de Cantabria.

    Stolica winiarska – Logroño (tutaj znajduje się Consejo Regulador) i – nieoficjalnie – HaroMiasto i gmina w okręgu Rioja Alta w hiszpańskim regionie... (...), dokąd wysyłane są próbki w celu uzyskania certyfikatów apelacyjnych (znajdują się tam również ośrodki badawcze i kształcące enologów). Klimat – śródziemnomorski (w La Rioja Baja), śródziemnomorsko-atlantycki (w La Rioja Álavesa) i atlantycki (w La Rioja Alta) z wpływami górskimi i kontynentalnymi, suchy i gorący, z dużą ilością nisz klimatycznych związanych z pagórkowatym ukształtowaniem terenu i wielością dolin rzecznych. Śr. opadów – 400 mm (od ok. 300 mm w Rioja Baja po 510 mm w Rioja Alta i Rioja Álavesa). Nasłonecznienie – ok. 2 tys. godz. rocznie. Położenie winnic – przeważnie na równinne na poziomie ok. 460 m n.p.m. Gleby – marglowe (Rioja Álavesa), aluwialne (ok. 50% pow.) i gliniasto-żelaziste. Pow. winnic DOCa – ok. 52,2 tys. ha. Roczne zbiory – ok. 400 tys. t. Wyd. maks. – 45,5 hl/ha dla win czerw. i 63 hl/ha dla win białych. Prod. win DOCa – ok. 2,54 mln hl. Gęstość upraw – min. 2,85 tys., maks. 4 tys. krzewów/ha. Prowadzenie – na głowę (en vaso) i jego warianty, z odstępami 2,6 m na 1,3 m. Okres wegetacji – ok. 190 dni. Struktura prod. – 75% przypada na wina czerwone. Upr. odm. – białe: viuraodmiana białych winogron, uprawianych głównie w północn... (macabeoodmiana białych winogron, uprawianych głównie w północn..., ok. 7,5 tys. ha; 15% pow. upraw i 90%. upr. białych), malvasíajedna z najbardziej znanych i najstarszych odmian winogron n... de rioja (malvasía riojana, riojal blanco, torrontésargentyńska odm. białych winogron, uważana, obok malbeka,... (...) riojano, subirat parent; ok. 130 ha), garnachaGrenache, zwany także garnachą, jest hiszpańsko-francusk... blanca, czerwone: tempranillo (tinto de rioja, tinto de la rioja; upr. na pow. ok. 32,5 tys. ha – ponad 60% pow. upraw), garnacha tinta (ponad 9 tys. ha; 18% upr.), graciano, mazuela (carignanfrancuska odmiana czerwonych winogron uprawianych głównie ... (...); ok. 2 tys. ha). Liczba winogrodników – ok. 14 tys. Liczba winiarni – ok. 150. Eksport – 72 tys. hl (gł. Niemcy, Wielka Brytania, Szwecja, Szwajcaria, Dania).

    N.Z.P.: AGE(ang.) wiek, okres dojrzewania.. (Bodegas & Bebidas), Amézola de la Mora (Rioja Alta), Barón de Ley (jedna z największych w regionie), Berberana, Bodegas Bilbainas, Bodegas Franco-Españolas, Bodegas & Bebidas (m.in. Bodega(hiszp.) piwnica, winiarnia, firma winiarska.. Ysios), Bodegas Montecillo, Bodegas Campillo (Faustino Martinez), Campo Viejo (Bodegas & Bebidas), Contino (Rioja Alavesa; CVNE), CVNE (Compañía Vinícola del Norte de España; znana pod nazwą „coonay”; kiedyś słynne z gran reserv nawet 30-letnich, później, po wybudowaniu supernowoczesnej bodegi z wolna wraca do lepszych pozycji), Pedro Domeq (400 ha winnic; wina: Marqués de Arienzo, Viña Eguia), Faustino Martinez, La Rioja Alta, López de Heredia, Marqués de Cáceras (Unión Viti-Vinícola), Marqués de Griñón (Dominio Valdepusa), Marqués de Murrieta (Dominos de Creixell), Marqués de Riscal, Marqués del Puerto (Bodegas & Bebidas), Martinez Bujanda, Montecillo, Muga (Rioja Alta), Navajas, Olarra, Palacio, Bodegas Ramón Bilbao (Viña Turzaballa, Mirtó), Remélluri (Rioja Alavesa), La Rioja Alta (Viña Alberdi, Viña Arana, Viña Ardanza oraz słynne: Gran Reserva 904, Gran Reserva 890), Riojanas, Viña Ijalba (Ijalba Graciano! oraz Ijalba Tempranillo), Viña Tondonia, Vinícola de Labastidia (najlepsza kooperatywa w regionie), Virjen del Valle. W regionie powstaje też nowa winiarnia, której współwłaścieilem jest Vega Sicilia.

    OKRĘGI WINIARSKIE: Rioja Álavesa (ok. 18% win), Rioja Alta i Rioja Baja (ok. 39% win). Oznaczenie okr. pochodzenia na etykiecie może być użyte, jeśli owoce w całości zebrano na jego obszarze i tam przebiegła produkcja oraz dojrzewanie wina. Zdarza się to stosunkowo rzadko.

    WINA DO: rioja (blanco, rosado, tinto).

    KLASYFIKACJA: rioja (sin crianza(hiszp.) pielęgnacja, wzrost, dojrzewanie, okres dojrzewani... (...); vino(wł.) wino.. joven(hiszp.) młody..) – (seledynowa metka na kontretykiecie) dla win młodych, sprzedawanych najczęściej od pierwszego do drugiego r. po zbiorach; vino de crianza (crianza) – (czerwona metka) dla win czerw., minimum 3 lata dojrzewania (licząc od 1 grudnia r. zbiorów), z czego minimum 1 rok w beczce; dla win białych i różowych – łącznie 30 miesięcy dojrzewania, z czego minimum 6 miesięcy w dębinie; reserva – (metka brązowawo-mahoniowa); dla win czerw., winonapój uzyskiwany na drodze całkowitej lub częściowej fer... (...) leżakowane minimum 3 lata, w tym co najmniej 1 rok w beczce i 24 miesięcy w butelkach; dla win białych i różowych minimum 2 lata dojrzewania, z czego co najmniej 6 miesięcy w beczkach i reszta w butelkach; gran reserva – stosowane tylko w wyjątkowych latach (metka ciemnobrązowa); dla win czerw., wino leżakowane minimum 5 lat, w tym co najmniej 2 lata w beczkach i 3 lata w butelkach; dla win białych i różowych minimum 4 lata dojrzewania, z czego minimum 6 miesięcy w beczkach i 3,5 r. w butelkach. Wino z etykietką białą z tyłu butelkityp butelek o różnym kształcie, pojemności i kolorze, pr... świadczy o tym, że wino nie było leżakowane lub dojrzewało krótko.

    CHARAKTERYSTYKA. Rioja jest ciągle najbardziej prestiżowym czerwonym regionem winiarskim Hiszpanii. Ale zbyt mocna spolegliwość wobec tradycji hamuje jego rozwój, jest balastem sprawiającym, że ciągle za dużo win długo dojrzewa w beczkach, przez co mają one jasną barwę, są mało ekstraktywne, utlenioneokreślenie wina, które zbyt długo przebywało w kontakcie... (...) – po prostu zmęczone. Wielu producentów zdaje sobie z tego sprawę. Cezurą zmian był rocznik 1994 – od tego momentu na rynek zaczęły trafiać wina coraz bardziej przypominające konkurencyjne wyroby z Ribery del Duero. Wina przyciągające uwagę degustatorów świeżością, ekstraktem, z aromatami przydymienia, owoców (wiśnie) i korzeni – w sumie charakterem przynależnym odmianie tempranillo. Ale między Logroño a Haro nikt nie przyzna zapewne, że stało się to pod wpływem riber i prioratów.
    Pojawienie się riojy w nowym stylu wywołało burzliwą dyskusję, która trwa zresztą cały czas. Pierwszą trudną kwestią była próba używania przez niektórych producentów nietradycyjnych odmian winogron, a zwłaszcza szczepu cabernet sauvignonfrancuska, klasyczna, najbardziej rozpowszechniona i po.... Do dziś ta odm., dopuszczona w Riberze del Duero, w Rioje jest uprawiana jako „eksperymentalna”, ale zdarza się, że – za zgodą władz winiarskich – wykorzystuje się ją do wyrobu komercyjnych win.
    Wydaje się jednak – obserwując popularność tempranillo – że cabernet sauvignon, jeśli nawet zostanie dopuszczony do produkcji, nie zdominuje riojy i będzie raczej kolejnym dodatkiem oraz urozmaiceniem wśród oficjalnych szczepów. Może nawet wspomóc tempranillo, które daje przyjemnie owocowe, ale niezbyt mocno zabarwione wina, o z reguły nieco za niskiej kwasowości, ale za to pełne wigoru, elegancji z najpierw wiśniowymi aromatami, które z czasem (przy nawet minimalnym dostępie powietrza – mikrooksydacji) przechodzą w bardziej rasowo-śliwkowo-dżemowe oraz leśnych truskawek i poziomek. Garnacha tradycyjnie odpowiada w rioje za zawartość alkoholu i wzmocnienie aromatów (śliwkowo-powidłowe, które z czasem zanikają, stając się bardziej lekkie), mazuela (i viura) wnosi kwasy i taniny, a graciano wraca do „formy”, dodając winom nieco elegancji i wzbogacając je o perfumowane zapachy.
    Rioja jest tradycyjnie winem mieszanym, i to nie tylko dlatego, że do prod. wykorzystuje się pięć odmian winogron. Owoce i wina używane do prod. pochodzą zwykle z kilku obszarów od różnych producentów i plantatorów. Spowodowane jest to sporym rozdrobnieniem winnic – aż 80% owoców pochodzi z malutkich pól, których właściciele nie wyrabiają wina, a jedynie odsprzedają owoce. Wiele z nich stanowi działalność uboczną rolników, a niektóre to po prostu kilka rzędów krzewów posadzonych przy domu. Technika uprawy w takich gospodarstwach niewiele ma wspólnego z nowoczesną wiedzą i jest raczej wynikiem „tradycji” przechodzącej z ojca na syna.
    Rioja jest bardzo zróżnicowana regionalnie – jak już wynika z samego podziału na okręgi – Region Autonomiczny nie pokrywa się z granicami apelacji. Za najlepsze i najdelikatniejsze uznaje się wina pochodzące z chłodniejszych, zachodnich okręgów – Rioja Alta (tutaj rodzi się tempranillo uważane za najbardziej długowieczne) i Rioja Álavesa (stąd pochodzi najlepszej jakości, aromatyczne tempranillo). Z Rioja Baja (w większości znajdującej się w regionie Navarra), cieplejszej, suchszej, położonej bardziej na wschodzie pochodzą z reguły wina cięższe i mocniejsze, a do ich wyrobu używa się gł. odm. garnacha tinta. Niemniej jest niemal regułą, że wina riojańskie są kupażem z owoców pochodzących z co najmniej dwóch okręgów, a nierzadko i z wszystkich trzech.