Słowacja (Slovensko)

    państwo w Europie Środkowej. Obszary winiarskie rozciągają się tu pasem o szerokości około 50–60 km i długości około 500 km wzdłuż całej południowej i południowo-zachodnich granicy kraju, łącząc się z obszarami uprawy winnej latorośli w Czechach, Austrii i Węgrzech, z którymi kiedyś tworzyły jedną całość.

    Klimat – kontynentalny, ze słabymi cieplejszymi wpływami z południa (wszystkie regiony winiarskie Słowacji – według klasyfikacji przyjętej w UE – położone są w strefie klimatycznej „B”). Powierzchnia winnic – około 19–23 tys. ha (faktycznie uprawia się około 17 tys. ha, ale to ciągle się zmienia). Średnia roczna produkcja wina – około 380 tys. hl. Konsumpcja wina – około 13 l per capita (łącznie około 650 tys. hl rocznie, łącznie z importowanymi). Struktura produkcji – zdecydowana większość (około 82%) przypada na wina białe. Najpopularniejsze odmiany winogron – białe: rizling vlašský (około 25% upraw), veltlínske zelené (veltlín zelený; 24,5% upraw), müller thurgau (około 12% upraw), rulandské biele (burgundské biele; około 8% upraw), dievčie hrozno (około 3,5 proc. upraw), rizling rýnsky (około 2% upraw), silvánske zelené (około 1,5% upraw), bouvierovo hrozno, muškát moravský, muškát ottonel, tramín (tramín červený), rulandské sivé (rulandské šedé), sauvignon, veltlínske červené skoré, irsai oliver, neuburské hrozno, feteasca regala, aureliusbiała odmiana winogron.Uprawia w minimalnych ilościach w C... (...), pálavaśrodkowoeuropejska odmiana białych winogron uprawiana w ni... (...), devin, czerwone: svätovavrinecké (vavrinecké; 7,5% upraw), frankovka modrá (5% upraw), rulandské modré, modrý portugal, zweigeltrebe, cabernet sauvignonfrancuska, klasyczna, najbardziej rozpowszechniona i po..., merlotMerlot to jedna z najbardziej znanych i rozpowszec..., alibernet, andrérzadka odmiana czerwonych winogron uprawianych tylko w Czech... (...), dunaj, neronet. Średni roczny eksport – około 62 tys. hl. Średni roczny import – około 350 tys. hl. Organizacje narodowe – Zväz Výrobcov Vína na Slovensku.

    HISTORIA, CHARAKTERYSTYKA. Historia winiarstwa na ziemiach dzisiejszej Słowacji rozpoczęła się w czasach celtyckich około X wieku p.Ch. Z przełomu VII i VI w. pochodzi 7 noży do przycinania winorośli i gliniany pojemnik na winonapój uzyskiwany na drodze całkowitej lub częściowej fer... (...) wykopane na wzgórzu Molpír w okręgu Malé Karpaty (Západnoslovenski Vinohradnícki Región). Od tamtych czasów winoroślVitis vinifera.. uprawiano bez przerwy do XIII wieku, gdy tę dziedzinę rolnictwa zniszczył całkowicie najazd tatarski w 1241 r.
    Przerwa trwała kilkadziesiąt lat, ale produkcja wina odradziła się, a Bratysława stała się jednym z ważniejszych ośrodków obrotu winem w tej części Europy. Około XV–XVI wieku powierzchnia uprawy winnej latorośli ustabilizowała się na poziomie zbliżonym do dzisiejszego, choć odbudowa winnic po ataku filokserygatunek mszycy, niezwykle groźny szkodnik winorośli.Atak m... trwała jeszcze do lat 70. po II wojnie światowej!
    Słowackie winiarstwo ucierpiało bardzo mocno w związku z podziałem kraju w 1993 roku. Z jednej strony gwałtownie spadł bezcłowy do tej pory eksport do Czech, które jednocześnie otworzyły swój rynek na wyroby z innych krajów, z drugiej zaś urwany został bliższy kontakt z czeskim winiarstwem, które rozwija się szybciej.
    Nie zachęca do produkcji wina również polityka podatkowa w Słowacji. Efektem tego jest spadek powierzchnia winnic – przed podziałem Czechosłowacji było ich około 26 tys. ha, stan obecny ocenia się na zaledwie na 17 tys. ha. Nadzieję budzą zapowiedzi rządu zmierzające do zmiany systemu podatkowego i wsparcie pożyczkami producentów w najbliższych latach. Słowackie wina coraz częściej spotkać można na europejskich targach i wystawach branżowych.

    REGIONY WINIARSKIE SŁOWACJI. Winiarskie obszary dla win jakościowych dzielą się na 6 regionów winiarskich (vinohradnícka oblasť(sk.) region winiarski..): Malokarpatská Vinohradnícka Oblasť (Małokarpacki Region Winiarski), Južnoslovenská Vinohradnícka Oblasť (Południowosłowacki Region Winiarski), Stredoslovenská Vinohradnícka Oblasť (Środkowosłowacki Region Winiarski), Nitrianska Vinohradnícka Oblasť (Nitrzański Region Winiarski) i Východoslovenská Vinohradnícka Oblasť (Wschodniosłowacki Region Winiarski).
    Każdy z nich dzieli się na kilka okręgów (oblasť), gmin (obec) oraz pojedynczych stanowisk winiarskich (hon). Najwyżej cenione są wina jakościowe, na etykiecie których podano najbardziej dokładne miejsce produkcji wina, tzn. gminę. Oprócz tego wyróżnia się jeszcze osobny region Tokajská Vinohradnícka Oblasť (Tokajski Region Winiarski), który traktuje się jako region wydzielony (osobitna vinohradnícka oblasť).

    KLASYFIKACJA WIN. Słowackie prawo winiarskie w zasadniczych punktach jest zgodne z normami UE. Jako główne kryterium klasyfikacji bierze ono za podstawę – podobnie jak w krajach sąsiednich (Austria) – ocenę dojrzałości winogron podczas zbioru (tzn. zawartość cukru w moszczu), a także – jak to bywa najczęściej w innych państwach winiarskich – ustalone miejsce produkcji, czyli apelację (kontrolowaną nazwę obszaru pochodzenia). Na tej podstawie wyróżnia 2 podstawowe grupy win: wina stołowe – stolové víno oraz wina jakościowe.
    Wśród win jakościowych wyróżnia się 2 grupy win: niższą stanowią wina jakościowe o kontrolowanym obszarze pochodzenia – akostné víno, wyższą – wina jakościowe z deklaracją typu (wyróżnikiem) – výberové víno s prívlastkom. Ta ostatnia kategoria – podobnie jak w Niemczech czy Austrii – musi posiadać jedną z 5 deklaracji typu: kabinetné, neskorý zber, bobuľový výber, hrozienkový výber lub ľadový zber. Osobną kategorią stanowi tokajské víno, objęte osobnym prawodawstwem (Tokajská Vinohradnícka Oblasť – Charakterystyka).
    W Słowacji wyrabia się także pewną ilość win musujących, które dzielą się na wina musujące – šumivé víno, produkowane metodą tradycyjną lub zbiornikową (ciśnienie w butelce minimum 0,3 mpa w temperaturze 20°C), wina perliste – perlivé víno, produkowane metodą tradycyjną lub zbiornikową (ciśnienie w butelce od 0,1 do 0,29 mpa w temperaturze 20°C) oraz wina gazowane CO2 – sýtené víno (ciśnienie w butelce minimum 0,3 mpa).
    Osobną kategorię stanowią wina doprawiane cukrem, zagęszczonym moszczem, destylatem winnym i – ewentualnie – nalewami lub destylatami aromatycznymi. Dzielą się one na dwie grupy: wina deserowe – dezertné víno i wina aromatyzowane – aromatizované víno.
    Z uwagi na zawartość cukru wina mogą znaleźć się w któreś z następujących grup: suché, polosuché, polosladké lub sladké. Inaczej klasyfikowane są wina musujące, perliste i gazowane: extra brut(fr.) bardzo wytrawne.Określenie stosowane wyłącznie do w... (...), brut, extrasuché (extra dry(ang.) wytrawny.. lub extra sec(fr.) wytrawny..), suché, polosuché/polosladké (demi sec, demi doux) lub sladké (doux).