okręg winiarski w południowej części południowoafrykańskiego Regionu Nadmorskiego, leżący w dolinie Stellenboschmiasto w południowo-zachodniej części Kraju Przylądkoweg... (...) Valley, przez którą przepływa rzeka Eerste, i nad zatoką False Bay. Obszary winiarskie znajdują się tutaj na stokach i w dolinach malowniczych, szaro-niebieskich łańcuchów górskich, około 45 km na wschód od Kapsztadu.
Stolica winiarska – Stellenbosch. Klimat – ogólnie ciepły i morski, ale niezwykle zróżnicowany z uwagi na ukształtowanie terenu, z licznymi niszami klimatycznymi, o chłodnych i deszczowych zimach oraz suchych gorących latach. Średnia temperatura sezonu wegetacyjnego – 18–19°C. Średnia opadów rocznych – około 600–800 mm. Gleby – bardzo zróżnicowane: granitowe, piaszczyste, aluwialne (nad rzeką Eerste), ilaste, w sumie około 50 typów. Powierzchnia winnic – 15,7 tys. ha (16 proc. upraw w RPA). Struktura produkcji – niemal równa produkcja win białych i czerwonych, z tendencją wzrostową dla win czerwonych; także wina alkoholizowane i musujące. Najpopularniejsze odmiany winogron – białe: chenin blancfrancuska odmiana białych winogron, obecnie jedna z najbard... (...) (25,5%), sauvignon blancjedna z najbardziej rozpowszechnionych na świecie białych ... (12% upraw), chardonnayfrancuska odmian białych winogron, jedna z najbardziej rozp... (7% upraw), cape rieslingbiała odmiana winogron uważana za jedną z najlepszych i n... (4,5% upraw), clairette blanche (2% upraw), colombard (2% upraw), weisser riesling (1,5% upraw) sémillonfrancuska odmiana białych winogron.Uprawiana głównie w Bo... (...) (1% upraw), hanepoot (1,5% upraw), czerwone: cabernet sauvignonfrancuska, klasyczna, najbardziej rozpowszechniona i po... (16% upraw), pinotagepołudniowoafrykańska odmiana czerwonych winogron, krzyżó... (...) (8% upraw), merlotMerlot to jedna z najbardziej znanych i rozpowszec... (7% upraw), shirazfrancuska odmiana czerwonych winogron uprawianych głównie ... (4,5% upraw), cinsault (3% upraw).
PODOKRĘGI WINIARSKIE: Bottelary, Devon Valley, Jonkershoek Valley, Papegaaiberg, Stellenboschkloof, Simonsberg-Stellenbosch. (przewidywane nowe podokręgi: Elsenburg, Helderberg-West Peak, Helderberg-Faure, Helderberg-Firgrove, Helderberg-Schapenberg, Helshoogte, Blaauwklippen-Valley, Kuils River).
CHARAKTERYSTYKA. Stellenbosch to na pewno jeden z najbardziej fascynujących regionów winiarskich w RPA. Być może są rejony bardziej malownicze czy takie, gdzie rozwój przemysłu winiarskiego jest lepiej zorganizowany lub przebiega szybciej. Ale Stellenbosch jest z nich najbardziej kosmopolityczny, żywiołowy, otwarty na wszystko co nowe i pełen pulsującego żywiołem życia winiarskiego. To tutaj zjawiło się wielu młodych, zagranicznych inwestorów, ściągając za sobą enologów z głowami pełnymi nowych pomysłów i otwartych na eksperymenty.
W 300-letnim okręgu winiarskim, pośród starych, wiekowych farm winiarskich zaczęły wyrastać nowoczesne, ekstrawaganckie zabudowania – autorstwa niektórych nie powstydziliby się twórcy serialu Star Trek (choćby The Bergkelder). Przez okręg przewija się rocznie ponad półtora miliona turystów. Wśród nich spotkać można francuskich i amerykańskich enologów, szwajcarskich finansistów, niemieckich przemysłowców, a także Afrykanów z innych części Afryki Południowej, szukających miejsc odpowiednich pod winnice. To dobrze wróży tutejszemu przemysłowi winiarskiemu.
Stellenbosch jest najważniejszym okręgiem winiarskim RPA, miejscem o największej koncentracji firm winiarskich. Charakteryzuje go także niebywała różnorodność produkowanych tu win. Wynika to głównie z niezwykłych kontrastów klimatycznych, spowodowanych bogactwem gleb, gór, wzniesień, dolin i rzek, wpływem dwóch oceanów i mas powietrza ciągnących od nich oraz z głębi rozpalonego interioru. Wszystko to tworzy mieszaninę mikroklimatów, które umożliwiają wyrób najróżniejszych win: białych i czerwonych, musujących i słodkich.
Gwałtownie rozwijające się winiarstwo w okręgu Stellenbosch prowadzi do równie gwałtownych sporów na temat jego przyszłości i podziału na mniejsze podokręgi, na wzór europejskich apelacji. Dotychczas wyznaczono sześć takich podokręgów. Dwa lub trzy następne wydają się być tylko kwestią czasu. Ciągle jednak przed tutejszymi władzami decyzja najtrudniejsza – czy wybrać drogę bardziej europejską, z właściwymi jej obostrzeniami dotyczącymi np. wyznaczenia autoryzowanych odmian winogron, dopuszczonych do uprawy w poszczególnych podokręgach, czy podążać bardziej liberalnym szlakiem wytyczonym przez inne państwa Nowego Światapopularne, zbiorcze określenie pozaeuropejskich państw win..., a co za tym idzie – pozostawić większość decyzji producentom.
Zanim jednak jakakolwiek decyzja zostanie ostatecznie podjęta, w Stellenbosch potrzebne są gruntowne badania nad klasyfikacją typów gleb i najbardziej odpowiednich dla nich odmian winogron. Takimi badaniami od wielu lat zajmuje się Badawcza Stacja Enologii i Uprawy Winnej Latorośli (Enological and Viticultural Research Station, OVRI) w Stellenbosch.
Dotychczasowe doświadczenie pokazuje, że na granitowych glebach we wschodniej części okręgu najlepiej udają się wina czerwone – uznaje się za najlepsze w RPA. Piaszczysta gleba u podnóża Table Mountain na zachodzie dobrze służy odmianom białym. Bardzo dobre i cenione aluwialne ziemie znajdują się również wzdłuż Eerste River.
HISTORIA. Nazwa okręgu pochodzi od miasta Stellenbosch, które powstało w 1679 roku, a ta z kolei pochodzi od nazwiska swego założyciela Simona van der Stela. Cały znaczący dorobek okręgu zniszczyła pod koniec XIX wieku filokseragatunek mszycy, niezwykle groźny szkodnik winorośli.Atak m.... W latach 1890–1920 winiarstwo na tych terenach praktycznie nie istniało, trwały natomiast wysiłki, by zwalczyć szkodnika i znaleźć odporne na nią i najlepiej dostosowane do klimatu odmiany winorośli. Wielki wkład w pokonanie filokserygatunek mszycy, niezwykle groźny szkodnik winorośli.Atak m... i odbudowę okręgu wnieśli Abraham Izak Perold, szef Wydziału Uprawy Winnej Latrośli i Enologii (Department of Viticulture and Oenology) na Uniwersytecie Stellenbosch, i jego następca na tym stanowisku, profesor Orffer.
