Niewiele jest na świecie odmian winorośli tak wielopostaciowych jak syrahfrancuska odmiana czerwonych winogron uprawianych głównie ... będący w stanie chociażby z powodu mnogości nazw, pod jakimi występuje, zamieszać solidnie w głowach nie tylko początkującym.
Również ci nieco bardziej zaznajomieni z winiarską tematyką czasami lekko tracą orientację, spotykając na swej drodze wina powstałe z syra, syrah, shirazfrancuska odmiana czerwonych winogron uprawianych głównie ..., hermitage, balsamina, candive noir, entournerein, marsanne noir czy sine, a są to tylko wybrane przykłady rozmaitych „masek”, które przybiera ten szczep w zależności od miejsca występowania.
Odmiana ta nie tylko była źródłem wielu kontrowersji z powodu swojej nazwy, ale też do niedawna jej pochodzenie było owiane mgiełką tajemnicy. Najbardziej rozpowszechniona była chyba legenda wywodząca nazwę szczepu od miasta Shiraz w Persji, w pobliżu którego w XIII wieku rycerz krzyżowiec Gaspard de Sterimberg odkrył wspaniałą winoroślVitis vinifera.. i przywiózł jej sadzonki do swojego domu w Hermitage w Dolinie Rodanu, gdzie rozpoczął jej uprawę, zamieniając rzemiosło rycerskie na winiarskie.
W historii tej prawdziwe jest zarówno istnienie wspomnianego krzyżowca, jak i winnic w okolicy miasta Shiraz w Persji, będącej jednym z pierwszych centrów winiarskich na świecie. To jednak tylko legenda, a wątpliwości związane z pochodzeniem syrah definitywnie zostały rozstrzygnięte w 2001 roku dzięki badaniom DNA przeprowadzonym przez dr Carole Meredith z Davis University w Kalifornii. Wykazały one, że syrah jest rdzennym szczepem Doliny Rodanu będącym wynikiem samorzutnej krzyżówki dwóch miejscowych szczepów – mondeuse blanche i dureza.
Winnice nad Rodanem
Francja i Australia zdają się być krajami ogarniętymi obsesją na punkcie tego szczepu. W swej ojczyźnie jest uprawiany w całej jej południowej części, począwszy od Doliny Rodanu, poprzez Prowansję, Langwedocję, Roussillon, na Gaillac skończywszy. Jest jedyną czerwoną odmianą apelacji regionalnych północnej części Doliny Rodanu dającą wina takie jak hermitage, crozes-hermitage, cornas i côte-rôtie. To właśnie te trunki uosabiają prawdziwy charakter syrah, którego sedno tkwi w harmonijnym połączeniu niezwykłej siły, mineralności i surowości z finezją i jedwabistością owocu.
Charakteryzują się bardzo złożonym bukietem, w którym obecne są aromaty malin, jeżyn, poszycia leśnego, korzeni, gorzkiej czekolady, ziół, pieprzu, orzechów, eukaliptusa, lukrecji, skóry, tytoniu, grzybów i wanilii. Znamienny jest również wyraźny aromat fiołków oraz unikatowy, pikantny smak pieprzu. Nawet w obrębie samej północnej części Doliny Rodanu syrah daje bardzo zróżnicowane wina; najmniejsza zmiana siedliska natychmiast znajduje w nich odzwierciedlenie, a ponieważ region ten jest bardzo różnorodny glebowo i klimatycznie, praktycznie każdy winiarz produkuje inne, niepowtarzalne winonapój uzyskiwany na drodze całkowitej lub częściowej fer... (...).
Syrah z Doliny Rodanu może posiadać zarówno mineralne, jak i taniczne oblicze, które prezentują wina hermitage, lub aromatyczne i owocowe będące domeną win côte-rôtie. Wspominając o tej apelacji, automatycznie przychodzi na myśl legendarny już dziś winiarz Marcel Guigal, który w latach osiemdziesiątych ubiegłego wieku doprowadził apelację do prawdziwego rozkwitu. Jego wina z trzech najważniejszych parceli: La Landonne, La Mouline i La Turque, są uznawane za jedne z najwybitniejszych win świata.
Od wieków syrah był też kluczowym komponentem wielu kupaży. U schyłku XVIII i na początku XIX wieku był nawet dodawany do niektórych win bordoskich w celu poprawienia ich struktury. Obecnie w południowej części regionu łączy się go z grenacheGrenache, zwany także garnachą, jest hiszpańsko-francusk... czy mourvèdre, tym samym wchodzi w skład m.in. châteauneuf-du-pape, gigondasfrancuskie czerwone wino klasy AOC z południowej części ... (...) czy côtes du rhône.
Druga ojczyzna
Australijski shiraz, najoględniej rzecz ujmując, jest mocniejszy, bardziej skoncentrowany i ciemniejszej barwy niż jego pierwowzór francuski. Ale również w przypadku wersji z antypodów nie możemy mówić o winach o jednolitym charakterze. Znajdziemy wśród nich i bogatebogate – termin degustacyjny na określenie wina, w który... (...), potężne, taniczne wina o dużym potencjale starzenia, jak i znacznie lżejszą wersję „do wypicia od razu”, przepełnioną owocowością.
Najwięcej upraw shiraz znajduje się w południowej Australii, w takich regionach jak Barossa Valleyregion winiarski Południowej Australii.Powierzchnia upraw ... (...), McLaren Vale i Clark Valley, gdzie od lat powstają najlepsze wina tego kraju. Są to ekstraktywne wina o wysokiej zawartości alkoholu. W regionie o chłodniejszym klimacie, jak w Margaret River w zachodniej Australii, powstają wina o charakterze bardziej francuskim i niższej zawartości alkoholu.
Patrząc na obecne rozległe uprawy tego szczepu, aż trudno sobie wyobrazić, że w latach siedemdziesiątych ubiegłego wieku niszczono nawet bardzo stare winnice na rzecz nowych, które obsadzano powszechnie promowanymi, modnymi szczepami takimi jak cabernet sauvignonfrancuska, klasyczna, najbardziej rozpowszechniona i po... i chardonnayfrancuska odmian białych winogron, jedna z najbardziej rozp.... Na szczęście w latach dziewięćdziesiątych shiraz powrócił do łask i wybił się na pozycję szczepu – wizytówki tego odległego kontynentu, gdzie – jak pokazała historia – powstają prawdziwie wielkie wina.
W przeciwieństwie do długoletnich dociekań związanych z genezą obecności syrah na terytorium Francji, nie jest tajemnicą, że szczep ten zawitał do Australii w 1832 roku, kiedy przywiózł go ze sobą z Europy James Busby. Wśród sadzonek innych odmian winorośli znalazła się także ta znad Rodanu błędnie opisana jako scyras. Tym sposobem rdzennie francuski syrah w swej przybranej ojczyźnie otrzymał nowe imię.
Dzieło Schuberta
Tak jak Dolina Rodanu ma swojego Guigala, którego wina stanowią niejako wizytówkę regionu, tak chlubą Australii jest Grange Penfolds, prawdziwie wielkie wino stworzone w 1952 roku przez Maxa Schuberta. Co prawda musiało minąć ponad 10 lat, aby zostało ono należycie docenione, ale dzięki determinacji swojego twórcy, który nie dał za wygraną i przetrwał początkową krytykę swojego dzieła, odniosło ono sukces i może się poszczycić niezachwianą pozycją jednej z gwiazd światowego winiarstwa.
Pół wieku później niespełna 30-letni Ben Glaetzer nie miał podobnych problemów, przedstawiając światu w 2001 roku swojego Amona-Ra – wino będące uosobieniem finezji i elegancji, które dzięki swoim cechom zdecydowanie odbiegało od stereotypu win powstających w Barossa Valley przepełnionych mocą i dojrzałością. Świat praktycznie natychmiast docenił nowe oblicze australijskiego shiraza, a ukoronowaniem tej akceptacji było przyznanie rocznikowi 2005 przez Roberta Parkera 98 punktów. Za sprawą obydwóch panów świat ponownie zwrócił swe oblicze w stronę australijskich shirazów, dostrzegając wśród nich prawdziwe dzieła sztuki pozwalające poznać i docenić arcyciekawe oblicze tego nader intrygującego szczepu.
Syrah czy shiraz
Upraszczając kwestię nazewnictwa, w największym skrócie można stwierdzić, że jeśli ktoś mieszka w Australii to pije „shiraz”, natomiast w innych częściach świata, ze szczególnym uwzględnieniem okolic Doliny Rodanu pije się „syrah”. W tych dwóch przebraniach szczep ten występuje najczęściej. Oczywiście nie o samą nazwę tutaj chodzi, bowiem wina powstające z tego szczepu w Nowym Świeciepopularne, zbiorcze określenie pozaeuropejskich państw win... są na tyle odmienne, że wręcz nie sposób ich porównać z „pierwowzorem”, czyli ich wydaniem rodańskim.
To nader uproszczone tłumaczenie należy traktować z dużym przymrużeniem oka jeszcze z innych względów, na przykład w Stanach Zjednoczonych możemy się spotkać z dwojakim nazewnictwem w zależności od charakteru, jaki prezentuje dane wino: jeśli jest ono w guście francuskim, na etykiecie pojawia się nazwa „syrah”, jeśli zaś przejawia cechy nowoświatowe, napis na etykiecie przeistacza się w „shiraz”. Zgodnie z amerykańskim prawem winiarskim obydwie nazwy są dopuszczalne i mogą widnieć na etykietach tamtejszych win.
Więcej na ten temat na: Pewne miasto w Iranie
