Francja posiada najsłynniejsze i najwspanialsze regiony winiarskie świata. Nie do końca wynika to li tylko ze sprzyjającego klimatu i położenia kraju. To także wielotysięczna tradycja uprawy winnej latorośli, od czasów celtyckich (galijskich), greckich, rzymskich, germańskich i francuskich wreszcie. Stoją za tym wielowiekowe doświadczenia w uprawie i produkcji, ważne rynki zbytu, pozycja kraju na politycznej mapie Europy, wielka rola kościoła, a zwłaszcza mrówcza praca mnichów w klasztorach.
Jednak Francja to spory fragment Europy, i jako taki nie jest jednorodna. Jest oczywiste, że w każdym z tych słynnych regionów znajdziemy zupełnie odmienne wina (w dziewiętnastowiecznej Polsce rozróżniano np. stanowczo wina burgundzkie, wina bordoskie i wina… „francuskie”, pochodzące głównie z Langwedocji). W każdym też znajdziemy wina wielkie, ale także i te, które nie będą nawet do nich podobne. Zdecydowana większość francuskich win to produkty proste, których pełne są półki dużych sklepów. Ich jakoś często nie usprawiedliwia ceny. To efekt sławy tego winiarskiego kraju jako całości. Co nie zmienia faktu, że wśród także wśród tańszych butelek znajdziemy wiele bardzo dobrych win.
Klasyfikacja win francuskich
To we Francji po raz pierwszy sformalizowano system jakościowej i geograficznej klasyfikacji wina związany z tzw. apelacjami, czyli zastrzeżonymi nazwami pochodzenia. Pierwotnym bodźcem stało się nagminne fałszowanie win – w latach 20. ubiegłego wieku winiarze podjęli starania o prawne zabezpieczenie nazwy „Châteauneuf-du-Pape” w regionie rodańskim, tak by przysługiwała wyłącznie winom wyprodukowanym z konkretnych odmian, z owoców zebranych na określonych działkach i przy ściśle kontrolowanej wydajności. W ciągu następnych kilkunastu lat także inne regiony Francji wprowadziły własne apelacje, a po wojnie Francuzów naśladować zaczęli także Włosi, Hiszpanie i inne kraje Starego Świata.
W ostatniej dekadzie system klasyfikacyjny win francuskich uległ kilkukrotnym modyfikacjom, ale ponieważ zmiany te są dość świeże, ciągle spotkać można na rynku wina z różnymi oznaczeniami na etykietach. W dodatku istnieją terminy przejściowe dla różnych rodzajów win, więc powinniśmy poznać oba podstawowe systemy: stary i nowy.
Stary podział klasyfikacyjny
- wino stołowe – Vin de table, czyli wina, na etykietach których nie może pojawić się ani rocznik wina, ani miejsce jego pochodzenia, a nawet odmiana winogron. Ponieważ wiele z tych win było tzw. euroblendami – mieszankami win z różnych państw UE (sprzedawanymi często w kartonach) – wprowadzono z czasem dodatkową kategorię: Vin de table de France.
- wino regionalne – Vin de pays, wyższa kategoria win stołowych. Tu już można podać te informacje, które przy Vin de table były zakazane, ponadto wina te zwykle przechodzą odpowiednie testy organoleptyczne.
- wino jakościowe podstawowej kategorii – Appellation d’origine vin délimité de qualité supérieure (AO VDQS). To kategoria przejściowa dla win, które oczekiwały na przyznanie pełnej apelacji AOC. Już nie regionalne, ale jeszcze nie AOC. Kategoria dziś całkowicie zlikwidowana przez UE we wszystkich krajach członkowskich, co w wielu z nich wzbudza monstrualne napięcia (Włochy). Wytwórców win w tej kategorii albo czeka degradacja do klasy win regionalnych IGP, albo zostaną podniesieni do kategorii AOP.
- wina jakościowe (czyli z kontrolowaną nazwą pochodzenia) – Appellation d’origine contrôlée (AOC). Wina o najbardziej restrykcyjnych parametrach produkcji. Choć pamiętać należy, że nawet apelacja w żadnej mierze nie gwarantuje faktycznej jakości takich win. Po prostu wina jakościowe mogą być lepsze i gorsze. I między białymi słodkimi bordeaux – np. bordeaux moelleux a sauternes – istnieje gigantyczna przepaść.
Nowy system klasyfikacyjny
- wino stołowe francuskie – Vin de France, ale już z możliwością podawania rocznika i odmiany (odmian), z której je wyprodukowano. I muszą to być wina wyłącznie francuskie. Zastępuje dwie poprzednie kategorie: Vin de table i Vin de table de France.
- wino regionalne – Indication géographique protégée (IGP), zastępuje kategorię Vin de pays, mniej więcej z tymi samymi prerogatywami. Te wina są niekiedy mylone z tymi posiadającymi apelacje, co wynika z faktu, iż mają one ściśle wytyczone rejony produkcji, ale nigdy nie pokrywają się one z apelacjami, a nawet, jeśli granice obszaru produkcji są podobne, to ich nazwy odmienne. Często wina z tej grupy mają na etykietach np. nazwy departamentów lub inne nazwy rejonów administracyjnych.
- wino jakościowe (o kontrolowanej nazwie pochodzenia) – Appellation d’origine protégée (AOP), zastępuje kategorię AOC, mniej więcej z tymi samymi prerogatywami. Ale jeśli wprowadzenie klasy IGP przeszło niemal bezboleśnie, tak AOP znacznie trudniej – niektórzy dalej wolą używać na butelkach skrótu „AOC”, do którego przyzwyczajeni są klienci, inni stosują obu jednocześnie – „AOC/AOP”.
