hiszpańska odmiana czerwonych winogron, uprawianych głównie w północnej i środkowej części kraju. Występuje w wielu odmianach klonowych i pod wieloma nazwami. Historycznie najbardziej związana z regionem Riojahiszp. czer. DOCa z regionu Rioja, prod. z wszystkich czerw.... (...).
Powierzchnia upraw w Hiszpanii – 90 tys. ha.
HISTORIA. Nazwa tempranillo kojarzy się w języku hiszpańskich z wczesnością, wcześniakiem (od hiszp. tempro – wczesny), co wiąże się z faktem wczesnego jej dojrzewania.
Przez dziesiątki lat najlepsze czerwone wina odmianowe wyrabiano ze szczepu tempranillo – jakkolwiek go nazywano w różnych regionach – nie zdając sobie sprawy z pełnych możliwości tej odmiany. Bardzo długo zbyt ekstensywna uprawia i stare, tradycyjne techniki produkcji sprawiały, że otrzymywane wina nie charakteryzowała stała, wysoka jakość, a co za tym idzie – ich udział na rynku światowym był nikły.
Od kilkudziesięciu ten obraz zmienił się diametralnie. Nowe inwestycje, ciąg dobrych roczników w różnych regionach i – co najważniejsze – zmiana podejścia winiarzy do tego szczepu sprawiły, że tempranillo urasta dziś do jednej z najlepszych i najszlachetniejszych odmian na świecie. Świadczy to także o tym, że każdy kraj ma swoje ukryte skarby i niekoniecznie o sukcesie decyduje uprawianie odmian międzynarodowych. Mówi się nawet, że właśnie tempranillo to hiszpańska odpowiedź na caberneta sauvignon. Dziś tempranillo to najważniejsza odmiana w regionie RiojaLa Rioja – Hiszpania – reg. winiarski w pn.-środ. Hiszp... i okręgu Ribera del Duero.
CHARAKTERYSTYKA. Odmiana jest mało odporna na choroby i temperatury, zarówno wysokie, jak i niskie. Daje moszcznieklarowany, świeżo wyciśnięty mętny sok winogronowy..... (...) o stosunkowo dobrej równowadze pomiędzy kwasami (choć często bywa z tym kłopot), cukrem i barwnikami. Dojrzewa wcześnie, dlatego uprawia się ją niemal wyłącznie chłodniejszych, północnej regionach Hiszpanii. Nadaje się zarówno do długiego dojrzewania w beczkach (zwłaszcza z dębu amerykańskiego – tak przez lata postępowano w Rioja), jak i do wyrobu ciężkich, atramentowo-czerwonych win, które istotną część okresu dojrzewania spędzają w butelkach (to nowy sposób produkcji zastosowany w Ribera del Duero). Jej wadą jest stosunkowa niska zawartość kwasów w moszczu, co utrudnia fermentacją. Wielką zaś zaletą – oprócz wczesnego dojrzewania – spora zawartość gliceryny, co daje wrażenie gładkości i aksamitności smaku.
OBSZARY UPRAW, SYNONIMY: Argentyna (tempranilla), Australia, Francja (Langwedocja-Roussillon), Hiszpania (ważniejsze nazwy: cencibel w La Manchy, tinto fino, tinta fina w Madrycie i Ribera del Duero, tinto del paíshistoryczna odmiana południowoamerykańska, „koń” poci... (...), tinta del país w Ribera del Duero, tinto de toro w Toro, tinto de madrid w Madrycie, ull de llebre w Penedès i reszcie Katalonii; rzadsze synonimy: arganda, chinchillana, escobera, garnacho, foño, jacicuera, negra de mesa, tinta santiago, tinta montereiro, tinto riojano, valdepeñas, verdiell, vid de aranda), Portugalia (tinta roriz, roriz, tinta aragonez, aragonez; wykorzystywana m.in. do wyrobu porto i szerzej uprawiana w regionie Dão), Stany Zjednoczone (valdepenas; produkowane głównie na soki oraz koncentraty do domowego wyrobu win, ale ostatnio także na wina).
